Kalendarz adwentowy - 21

KOLĘDY I PASTORAŁKI

Chyba najpiękniejsze pieśni śpiewane w kościele to kolędy właśnie. I tylko szkoda, że okres, w którym możemy się nimi cieszyć trwa tak krótko.

Ale polskie kolędy mają w sobie nie tylko modlitwę czy pierwiastek 'kościelny', one opowiadają też o dawniejszym życiu - o pasterzach, parobkach ale ukazanych w krajobrazie polskiej wsi. Jest w kolędach naszych i zaduma, tęsknota, rzewność, ale również humor i wesołość.

Pierwszą kolędę stworzył podobno święty Franciszek z Asyżu (chyba musiał lubić te święta - najpierw 'wynalazł' jasełka, potem kolędy), a później z Włoch kolędy powędrowały dalej. A czy wiecie, że pierwsza polska kolęda wspomniana została w rękopisie z 1424 roku? Zaczynała się słowami: "Zdrow bądź, krolu anjelski". Choć bardziej znana i do dziś śpiewana jest "Anioł pasterzom mówił", która pochodzi z XV wieku.

Najbardziej 'płodnym' okresem dla polskich kolęd był wiek XVI i XVII - to wtedy najwięksi polscy twórcy pisali słowa tych pieśni. Jak np. Piotr Skarga, który napisał moją ulubioną kolędę - "W żłobie leży". W XVIII wieku za to powstała chyba jedna z najpopularniejszych "Bóg się rodzi" autorstwa Franciszka Karpińskiego. A w XIX wieku Teofil Lenartowicz napisał "Mizerna, cicha stajenka licha". Śpiewamy te kolędy, ale chyba rzadko zdarza się nam pomyśleć, jak bardzo są stare, ile pokoleń ludzi, Polaków, śpiewało je przed nami!

Wiele kolęd ma melodię popularnych tańców - "Bóg się rodzi"to polonez, "Hej bracia, czy wy śpicie" krakowiak, "Dzisiaj w Betlejem" mazur. 

W domach śpiewano też pastorałki (te jednak są mniej popularne), ale to już nie są pieśni o treści głównie religijnej. W pastorałkach  więcej jest realiów życia codziennego, ludowej gwary i humoru.

A dziś do głosu dochodzą coraz częściej pieśni i piosenki bożonarodzeniowe z anglojęzycznego kręgu kulturowego - niektóre też są bardzo ładne i muszę przyznać, że słucham ich z przyjemnością. Jednak jakiś taki podniosły i bardzo szczególny wzruszający nastrój mogą przynieść tylko kolędy.

Bardzo jestem ciekawa - podzielcie się proszę - jaka jest Wasza ulubiona?

Tekst opracowano na podst.:

"Polskie tradycje świąteczne" Hanna Szymanderska, wyd. Świat Książki, Warszawa 2008, rozdział "WIGILIA I BOŻE NARODZENIE" strony 76-81.

 "Święta w polskim domu" J. Łagoda, M. Łagoda- Marciniak, A. Gotowiec, wyd. Publicat, Poznań 2006, rozdział "Boże Narodzenie", strona 22.